17°
Adana Valiliği’nce “Mevsimlik Tarım İşçileri” hakkında çalışma yapılması istenilen rapor Seyhan Kaymakamlığı İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü’nce hazırlandı:
Seyhan Kaymakamlığı İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından Mevsimlik tarım işçilerinin ulaşım, eğitim, sağlık, barınma, sosyal güvenlik, düşük ücretler, çalışma koşulları ve dışlanma gibi sorunlarının kapsamlı tespiti ve kalıcı bir çözüme kavuşturulması amacına yönelik çalışmalarda kullanılmak üzerine rapor hazırlandı. Mevsimlik gezici tarımda işçilerin sosyal hayatlarını iyileştirmek, çocuk işçiliğini önlemek ve yaşadıkları zorluklara çözümler sunmak için tarım elçileri, tarım işçileri, aileleri çocukları, konakladıkları yerlerdeki mahalle sakinleri ve muhtarlar ile görüşülerek neler yapılabilir raporda açıklandı.
(HABER MERKEZİ)-Seyhan kaymakamlığı ilçe tarım ve orman müdürlüğü tarafından Mevsimlik tarım işçilerinin ulaşım, eğitim, sağlık, barınma, sosyal güvenlik, düşük ücretler, çalışma koşulları ve dışlanma gibi sorunlarının kapsamlı tespiti ve kalıcı bir çözüme kavuşturulması amacına yönelik çalışmalarda kullanılmak üzerine rapor hazırlandı.
Seyhan İlçesinde çadır yerleşim alanlarında yaşayan mevsimlik tarım işçileri ve ailelerinin, mevcut durumunu gözlemlemek, sorunlarını tespit edip çözüm önerileri sunmak için Seyhan ilçesine bağlı 12 mahallede kurulu olan çadır alanlarına gidilerek yerinde sayımlar yapılarak veriler oluşturulduğu belirtildi.
Mevsimlik gezici tarımda işçilerin sosyal hayatlarını iyileştirmek, çocuk işçiliğini önlemek ve yaşadıkları zorluklara çözümler sunmak için tarım elçileri, tarım işçileri, aileleri çocukları, konakladıkları yerlerdeki mahalle sakinleri ve muhtarlar ile görüşülerek neler yapılabilirin raporu hazırlandı.
HAZIRLANAN RAPORDA NELER VAR:
Yıl içerisinde karpuz, kavun ve patlıcanda örtü altı işlemleri için alçak tünel hazırlıkları, fidelerin toprağa dikim işlemlerini yaptıkları, patates, soğan, bakla, kavun, karpuz, biber, lahana, karnabahar, tere, roka maydanoz, nane ve marulun bakım çapalama ve hasadını yaptıkları, narenciyede ilaçlama budama ve hasat işlerinde çalıştıkları görülmüştür.
İlçemize bağlı 12 mahalleye yıl içerisinde farklı zamanlarda tarım işçileri gelmektedir. İlçemizde soğan hasadının başlamasından 15-20 gün sonra Hatay’ın Reyhanlı ilçesinde soğan hasadı başlar. Çadır yerleşim yerlerimizde konaklayan, tarım işçileri Reyhanlı’ya göç eder, oradan Konya Ereğli olmak üzere çevre illere Eskişehir, Ankara ve Rize’ye kadar giderek çeşitli ürünlerin yetiştiricilik ve hasadında çalışmaktadırlar. Eylül ayı başında başlayan erkenci narenciye hasadı ardından orta ve geçci narenciye hasadı devam ederek Ocak ayı başında başlayan karpuz örtü altı çalışmaları başlıyor.
Her mevsim turfanda sebze ve meyve hasadı bulunan Seyhan ilçemiz mevsimlik tarım işçilerinin en çok göç ettiği ilçelerden biri olma özelliğini korumaktadır.
ÇADIRDA YAŞAM
Çadır yerleşim yerlerinden topladığımız verilere göre yerli çadır işçilerinin (Şanlıurfa, Mardin, Kahramanmaraş) çadırında yaklaşık 5-6 kişi yaşadığı görülmüş olup, Suriyeli göçmenlerin çadırlarında ise ortalama 4-5 kişi yaşadığı görülmüştür.
19 Ocak 2021 tarihinde yapmış olduğumuz sayımda İlçemize bağlı 12 mahallede kurulu olan 321 çadırda 1805 kişi konakladığı ve ortalama olarak bir çadırda 5,6 tarım işçisi ve ailesi yaşadığı gözlemlenmiştir. Çadırların ortalama büyüklüğü 16 m² ‘dir. Ortalama 4×4 m² olan çadırlar, kişi başına düşen gerekli kapalı yaşam alanı için yeterli değil.
Uyumak, yıkanmak, giyinmek, çocuklarla ilgilenmek, gıdayı saklamak, ev eşyaları, yemek yapmak için bir tek alan var ve bu alan aynı zamanda ortak toplanma alanı olduğu için, mahremiyete uygun değil.
ÇOCUKLAR
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 20 Kasım 1989 tarihinde benimsenen Çocuk Hakları Sözleşmesine göre her insan 18 yaşına kadar çocuk sayılır. Hazırlamış olduğum bu raporu 0-18 yaş gurubunu çocuk olarak sayımlarımıza ve tablolarımıza ekledik. İlçemizde konaklayan 12 çadır yerleşim yerlerinden topladığımız veriler neticesinde tarım işçisi çadır alanlarındaki, tarım işçi ve ailelerinin nüfusu 19 ve üzeri yaş aralığında yaklaşık %46’iken 0-18 yaş aralığında ise yaklaşık %54 oranında kişi olduğu görülmüştür. Çadırlarda yaşayan nüfusun içinde çocuk olarak (0-18 yaş) tespit ettiğimiz nüfus, görüşülen çadırların toplam nüfusunun yüzde 54’ünü oluşturmaktadır.
2016 yılına kadar çadır alanlarındaki çocuk nüfusu standart olarak artmaktaydı. Suriyeli göçmenlerin mevsimlik tarım işçisi olarak çadır alanlarında konaklamalarıyla 2017 yılı ve öncesinde çadır yerleşim yerlerindeki çocuk nüfusu toplam nüfusun %50’si iken, 2017 yılından 2021 Ocak ayı itibariyle tarım işçilerindeki çocuk sayısı %4 artarak, toplam nüfusun %54’ü olmuştur. Avrupa Birliği tarafından finanse edilen ve ismi Sosyal Uyum Yardımı (SUY) olan mevzuatla, çocuk başına aylık 120tl ödenmesi kararlaştırılmıştır.
Çalışacak genç nüfusa ihtiyaç artışı ve ödenen 120tl’lik maddi yardım tarım işçileri çocuk nüfusundaki %4’lük artışın sebeplerinden biri olabilir. Bu paranın ihtiyaç sahibi kişilere ulaştırılması Türk Kızılay’ının KIZILAY KART sistemi ile gerçekleşmektedir.
EĞİTİM
COVID-19 pandemisi süresince Seyhan ilçesi çadır yerleşim alanlarında yaşayan mevsimlik tarım işçilerinin eğitim çağındaki çocukları çadır alanlarında internet olmadığından internet ağı kurulsa bile tablet ya da bilgisayar alacak ekonomileri olmaması sebebiyle EBA uzaktan eğitimine erişim sağlayamadıkları gözlemlendi.
Görüşülen çadırlarda yaşayan çocukların büyük oranda tarlada da çalıştığı görülmüştür. Mevsimlik Tarım İşçileri çadır yerleşim yerlerinde yaptığımız gözlem ve inceleme neticesinde yerli çadır işçilerinin çocuklarında okuma oranı COVİD-19 salgını öncesi Ocak 2020 tarihinde yapmış olduğumuz araştırmada %21 iken Suriyeli çadır işçilerinin çocuklarında bu oran %6-7’lere kadar düşmektedir. Bunun en önemli sebeplerinden biri Suriyeli çocuklara eğitim verecek ve gerekli entegrasyonları sağlayacak, Arapça bilen personellerin görevlendirilmemesi ve eğitim öğrenim için gerekli yer ve merkezlerin bulunmaması, var olan okulların da çadır yerleşim alanına uzak olmasıdır.
İlçe milli eğitim müdürlüklerince; tarım işçisi yerleşim alanlarında eğitim ve sosyal faaliyetler için merkezler oluşturularak, çocuklar için etkin bir eğitim merkezi hizmeti sağlanmalıdır.
YAPILAN ÇALIŞMALAR VE ÖNERİLER
2021 yılı Ocak ayında COVID-19 pandemisi süresince Seyhan ilçesi çadır yerleşim alanlarında yaşayan mevsimlik tarım işçilerinin eğitim çağındaki çocukları çadır alanlarında internet olmadığı için EBA uzaktan eğitimine erişim sağlayamadıkları gözlemlendi.
2020 yılı Ocak ayında İlçemize çadır kurulan tüm mahalleler Mevsimlik Gezici Tarım İşçilerinin Çalışma ve Sosyal Hayatlarını İyileştirilmesi için muhtelif günlerde tek tek gezilerek, öğrenim çağındaki çocukların tespiti yapılmıştır, çalışmalar tüm yıla yayılmalıdır.
Tespiti yapılan çocukların velileri, çocuklarını okula göndermek yerine gündelik yevmiye kazanması için çalıştırmayı düşündüklerinden dolayı, veliler ikna edilerek çocukların büyük ölçüde okula devamları sağlanmıştır. Şartlı Nakit Transferi (ŞNT)
veya diğer yaygın ismiyle şartlı eğitim yardımı toplumun yoksul kesimine belirli şartları sağlaması şartıyla yapılan yardımdır. Tüm Öğrencilere Şartlı Nakit Transferi yapılmalıdır.
Çadır alanlarında yaşayan çocuklara okula servis araçları tahsis edilmesi yoluna gidilmeli. Araç sayısı tüm çadır alanlarını kapsamalıdır.
Okula kazandırılan çocukların ders kitapları temin edilerek, eğitim öğretimlerini sürdürmeleri desteklenmelidir.
Çadır alanlarında yaşayan öğrencilerin, maddi durumları çok kötü olması sebebiyle, kılık kıyafet, ders araç ve gereçleri ve kırtasiye ihtiyaçlarını karşılayamadıkları için, ihtiyaçları, devam ettikleri bazı okullarda hayırsever velilerimiz ve okul yönetimince giderilmeye çalışılmaktadır. İl/İlçe Sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfından daha fazla destek almaları sağlanmalıdır.
Okula devamları sağlanan bu öğrencilerin öğrenimlerini sürdürdükleri okulda ki mevcut öğrencilere göre seviyelerinin çok düşük olması, hatta üst sınıflarda bile okuryazar olmayanlarının bulunması durumu okul müdürleri ile yapılan görüşmelerle; eksikliklerinin giderilmesi için, okul yönetimince özel tedbirlerin alınması yönünde iş birliğine gidilmelidir. Tüm yıl boyunca yetiştirme/destekleme kursları en yakın okul tarafından verilmelidir.
Okula kazandırılan mevsimlik tarım çocuklarından, özellikle 5-6-7 ve 8. sınıflarda okuyanları, aileleri tarafından gündelik yevmiye karşılığında çalıştırılmaları sebebiyle devamsızlık problemi ortaya çıkan öğrencilerin, okula devamının sağlanması hususunda gerekli tedbirler alınmaya çalışılmalıdır.
TEMİZLİK, BANYO, TUVALET ve ÇEVRE İLAÇLAMASI SORUNU
Yaptığımız inceleme ve gözlemler neticesinde Metip kapsamında çadır işçilerinin hizmetine sunulan banyo lavabo, wc ve bulaşık yıkama yerlerinin kullanılmadığı anlaşılmıştır.
Banyo: Ailelerin banyo koşullarında da önemli bir sorun olduğunu göstermiştir. En yaygın kullanılan banyo yüzde 35 ile çadırın yanında küçük aile banyosudur. Yüzde 17’lik bir kesim ortak banyo kullandığını söylemiştir. Yüzde 21’lik bir kesimse diğer banyo olanaklarından yararlanmaktadır. Diğer banyo olanakları içerisinde en yaygın olanı, ailelerin kaldıkları çadırı banyo olarak kullanmasıdır. Aileler dışarıda ısıttıkları suyla çadırda küvet benzeri geniş bir kabın içinde banyo yapmaktadırlar. Gençler ve çocuklar çevredeki sulama kanallarında banyo ihtiyacını gidermektedir.
ELEKTRİK
Tarım işçilerinin elektrik temini konusunda büyük sorun yaşamaktadırlar. Çadırda yaşayanlara Tedaş’ın herhangi bir yangına sebep olmamak için güvenlik sebebiyle elektrik vermemesinden ötürü, çadır sakinleri elektriği ya yakınlardaki çiftlikten süzme saat ile elektrik çekerek, ya da başka yollardan kaçak olarak kullanmaktadırlar. Elektriği yakınlarda bulunan alçak gerilim hatlarından kendi imkanları ile çekmişler.
Elektrikleri herhangi bir sebeple Tedaş tarafından kesilen ya da kapatılan tarım işçisi yerleşim yerlerinde, hızla göçler olmakta yerleşim alanının birkaç hafta içerisinde boşaldığını gözlemlemekteyiz. Kasım 2020 tarihinde Mürseloğlu mahallesi çadır yerleşim alanında yaptığımız sayımda 75 çadır yaklaşık 375 kişi yaşamakta idi. Mürseloğlu mahallesi çadır yerleşim alanında 2020 Aralık ayında elektrikler Tedaş tarafından kesilmesi sonrasında yaptığımız sayımda 75 çadırdan sadece 17 ‘sinin kaldığını 58 çadırın şehirde yaşayan akrabalarının yanına veya başka mahallelerdeki çadır yerleşim alanına taşındıklarını gözlemledi.
SU
Mevsimlik tarım işçilerinin yaşadıkları yerde içme suyunu nereden elde ettikleri araştırıldığında en yüksek oranda çeşmenin kullanıldığı görülmüştür. Çaputçu Mahallesindeki çadırlar suyunu tulumba ile karşılamaktadır. Köylüoğlu Mahallesinde Metip Çadır yerleşim alanının 500 metre sağında kurulan 18 çadır suyunu tulumba olarak karşılamakta. Görüşülen hanelerin yüzde 72’si içme suyunu çeşmeden almaktadır.
AİLE YAŞANTISI VE SOSYAL HİZMETLER
Aile ve sosyal politikalar il müdürlüklerince sosyal hizmetler kapsamında ailelerin bilgilendirilmesi sağlanmalı ve aileler; kadın, çocuk, engelli ve yaşlılar için sunulan hizmetlerden yararlandırılmalıdır. Ayrıca, okul çağına gelmemiş çocuklar için aile ve sosyal politikalar il müdürlükleri tarafından geçici yerleşim alanlarında görevlendirilecek çocuk gelişim uzmanlarınca eğitim ve bakım hizmetleri sunulmalıdır.
YAŞAM KOŞULLARI VE SAĞLIK
Yaşam koşulları çerçevesinde özetlenmeye çalıştığımız bütün veriler çocukların sağlıklı gelişmesi ve iyilik halinin sağlanması için öncelik alanlarının belirlenmesi ve destek mekanizmalarının kurulması için dikkatle değerlendirilmelidir.
0-4 yaş grubundaki her 5 çocuktan biri bronşitten mustaripken, benzer oranda çocuk da ishaldir. Bu hastalıkların oranı yaş ilerledikçe azalmaktadır ancak bronşit ve ishal yüzde 10’un altına inmemektedir. Buna karşılık yaş ilerledikçe nezle-grip türü hastalıkların da yaygınlaştığı görülmektedir. Öte yandan çocukların hastalıklarının iyileşme süresi de uzundur. 0-4 yaş grubundaki çocukların ortalama iyileşme süresi iki hafta ve daha uzun olanların oranı yüzde 16’dır. Bu oran 5- 11 yaş aralığı için yüzde 7’ye düşmektedir. İleri yaş gruplarındaysa iyileşme süresi görece kısalmaktadır. Toplum Sağlığı Merkezleri Seyhan İlçesindeki taramalar ve bulaşıcı salgın hastalıklarla ilgili kontrollere devam etmektedir.
EMNİYET VE GÜVENLİK FAALİYETLERİ
Çadır yerleşim yerlerinde mevsimlik tarım işçilerinin ve ailelerinin bilgileri ve kimlik fotokopileri alınmıştır. Mahalle halkıyla yaptığımız görüşmelerde Suriyeli insanların neden savaşmadıkları ve ülkelerini terk etmemeleri gerektiğiyle ilgili çokça tepkisel nefret dolu söylemlerle karşılaştık. Özellikle Suriye’den gelen tarım işçileri ve ailelerine karşı mahallelerde tepki, dışlama ve ötekileştirmeye karşı mahalle halkına yönelik bilgilendirme, bilinçlendirme ve duyarlı olma konusunda çalışmalar yapılması gerekmektedir. Tarım işçileri ve Ailelerine Yapılan Yardımlar Mevsimlik tarım işçilerine destek olmak amacıyla 3 çiftçimiz ve duyarlı birkaç personelimizle aramızda para toplayarak, Çaputçu, Camuzcu, Köylüoğlu ve Mürseloğlu Mahallesinde konaklayan ailelere elbise ve gıda yardımı ve tarım işçisi çocuklarına kışlık ayakkabı yardımı yapılmıştır.
Seyhan Kaymakamlık Makamının talimatıyla Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı ile irtibata geçilerek İlçemize bağlı 12 çadır yerleşim yerindeki 321 tarım işçisi ailesine gıda, hijyen ve temizlik kolileri götürülüp teslim edilmiştir. Mevsimlik Tarım İşçileri Sosyal hayatlarını iyileştirmek için yapmış olduğumuz bütün yardımlarımızda katkılar sağlayan başta değerli tarım emekçisi, mevsimlik tarım işçisi ve ailelerine, milli ekonomiye katkı sağlayan duyarlı çiftçilerimize, İnsani Değerler Vakfı, İnsani Yardım Vakfı (İHH), Hayata Destek Derneği ve Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) Adana çalışanlarına teşekkür ediyorum.
MEVSİMLİK TARIM İŞÇİLERİ VE ÇOCUKLARINDA GÖÇ FAKTÖRÜ:
Onlarca ili, binlerce işveren ve yüzbinlerce işçiyi etkileyen tarımsal istihdam kendi içinde kayda değer çeşitlilik barındırmaktadır. Örneğin işverenlerin bir kısmı küçük aile işletmeleri iken bir kısmı tarımsal üretim şirketleridir. Buna bağlı olarak işverenlerin istihdam ihtiyaçları ve istihdama ilişkin idari kapasiteleri farklılaşmaktadır. Tarım işçilerine bakıldığında; bir kısmının daimi işçi, bir kısmının evlerinden ayrılmadan mevsimlik olarak istihdam edilen mahalli işçi, bir kısmının ise evlerinden ayrılarak mevsimlik olarak istihdam edilen gezici işçi olduğu görülmektedir. Gezici tarım işçilerine bakıldığında ise bir kısmının daimi ikametgâhının kırsal alanda, bir kısmının da kentsel alanda olduğu görülür. Yine gezici tarım işçilerinin bir kısmı yıl içinde sadece tek bir yere göç ederken diğer bir kısmı ise birden çok yere seri göç ederek yılın önemli bir bölümünü evlerinden uzakta geçirmektedir.
İşverenler ve tarım işçilerine ilişkin bu ve benzeri boyutlardaki çeşitlilik mevsimlik tarım işçiliğinin çocuklar üzerindeki etkilerinin de farklılaşmasına yol açabilmektedir. Daha somut olarak ifade etmek gerekirse mevsimlik mahalli tarım işçisi olarak çalışan bir çocuk ile mevsimlik gezici tarım işçisi olarak çalışan bir çocuğun koşulları veya mevsimlik tarım işi için yaz aylarında kısa süreliğine ailesiyle birlikte komşu bir ile göç eden bir çocuk ile yılın çoğunu ilden ile farklı mevsimlik tarım işleri için göç ederek geçiren bir çocuğun deneyimleri farklılaşabilmektedir. Mevsimlik tarım işçiliğinin çocuklar üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmaya yönelik önlemler belirlenirken bu çeşitlilik ve çeşitliliğin getirdiği farklı koşullar ve deneyimlerin dikkate alınması önemlidir.
Mevsimlik tarım işçiliğinin çocuklar üzerindeki olumsuz etkilerini azaltabilecek önlemler ve müdahaleler konusunda hem kamu kurumları hem yerel yönetimlerin hiç olmadığı kadar hazırlıklı oldukları söylenebilir. Yasal zeminde, Tarımda İş Aracılığı Yönetmeliği gibi bazı önemli düzenlemeler hâlihazırda uygulanmaya başlanmış,
yasal zeminin daha da güçlendirilmesinin temelleri atılmıştır. Teknolojik zeminde ise tarımsal işletme kayıt sisteminin oluşturulmuş olması mevsimlik tarım işçiliğinin düzenlenmesi ve denetlenmesi için çok önemli bir fırsattır.
2010 yılında uygulanmaya başlanan Mevsimlik Gezici Tarım İşçilerinin Çalışma ve Sosyal Hayatlarının İyileştirilme Projesi (METİP) hem merkezi hem taşra teşkilatlarının mevsimlik gezici tarım işçilerine yönelik farklı müdahalelerle ilgili deneyim kazanmalarını ve konuyla ilgili duyarlılık geliştirmelerini sağlamıştır. Bu bağlamda gelecekteki müdahalelerin üzerine kurulabileceği olumlu temeller atılmıştır.
