31°
Sabahtan akşama kadar televizyonlar bangır bangır bağırıyor, gazeteler sayfa sayfa yazıyor, vatandaş isyanda, marketçiler-pazarcılar şikayetçi, üretici ne yapacağını şaşırmış durumda, bakanlıklar ise teftişlere devam ettiklerini belirtiyor.
Peki, sonuç, zam üstüne zam geliyor… Bu durumu kimse anlayamıyor. Tüm herkesin ağzında bir ‘Fırsatçılar’ diye tespit edilemeyen, bilinemeyen bir yapılaşma var. Bakanlıkların yapmış olduğu çalışmalara bakıyorum, çok fazla sayıda üründe yasal olmayan fiyat artışları tespit ediyor. Fakat buna karşılık ağır bir yaptırımı göremiyoruz.
Evet insanlar zaten yasal olmayan bir zammı çıplak gözle görebiliyor, bunun için herhangi bir inceleme veya işleme ihtiyaç duymuyor. Fakat şuanda insanlar gözü kulağı ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının yaptığı çalışmalarda… Çünkü kamuoyunda fiyatların acilen düşürülmesi konusunda bir beklenti var.
Elbette yapılan zamlarla ilgili olarak birçok şey söylemek mümkün… Çünkü ortada o kadar spekülasyon var ki, yazmakla, anlatmakla, tarif etmekle biteceğini sanmıyorum. Stokçular, fırsatçılar temel gıda fiyatlarına, elektronik eşyalara, suya zam yaptı ya, marketlerde zamlı aldıkları fiyatlara kendileri kâr oranını ekleyip satmak üzere tezgahlara koydu.
Tamam buraya kadar marketçiler adına söylüyorum her şey normal, fırsatçı, stokçu her şeye zam yaptı. Bazı ürünlere zamlar yaptılar. Yapılan bu zamları marketçi hemen kabul ediyor, hemen kendisi de elinde önceden kalan mallara zamlı etiketi hemen yapıştırıyor. Hiç kimse kusura bakmasın, yoksa bunu kimse bu kadar kolay kabul etmez. Aksi durumda marketçi, “Ben bu kadar yüksekten aldığım malı acaba satabilir miyim?” endişesi taşır ve hemen mal almak için toptancı toptancı dolaşmaz. İşin özü şu aslında; piyasadaki bu dalgalanmayı hemen fırsata çeviren, zamlı fiyatlardan mal alıp, zamlı fiyatlardan mal satan marketçiler acaba çalıştırdığı işçilerinin maaşına da zam yaptı mı? Eğer zam yapmak için yılsonunu bekliyorsa, yılsonunda çalıştırdığın işçilerin maaşına en az yüzde 50 zam yapabilecek mi?
Geçmiş yıllarda da zaman zaman üreticiler sitem ederdi, “Tarlada ucuza alınan ürünlerimiz, marketlerde, pazarlarda kat ve katına satılıyor” diye. Geçmiş yıllarda yapılanlar şuanda devede kulak bile yapmıyor. Şuanda işler çığırından çıkmış durumda… Virüs bahanesi ile fiyatlar artmış da artmış…
İlk etapta kolonya, maske, makarna derken şuanda raflardaki tüm ürünlerin fiyatları artmış. Bakanlık şikayet edin diyor fiyat artışı, fırsatçılık gördüğünüz yerde diye. Denetimler yapılıyorsa peki neden hala 25 gün öncesinde 9 lira 50 kuruşa kolonya bütün marketlerde 25 liradan başlayan fiyatlarla satılıyor. Adana genelinde gezin marketleri bakın bunun altına satan var mı?
Az önce de dediğim gibi mesele sadece maske, kolonya meselesi değil, aldığınız şişe suya bile ‘fırsat bu fırsat’ mantığıyla yapmışlar zammı. Olacak iş değil!
Denetim, ceza sözcükleri artık havada kalmamalı ve şikayet beklenmemeli. Bu işi yapabilecek sayıda görevli, memur olduğunu tahmin ediyorum. Tüm marketler tek tek gezilerek fiyatlar kontrol edilmeli, fırsatçılık yapanlara caydırıcı cezalar verilmelidir.
Bir daha aynı şeylerin yaşanmaması, bir daha aynı şeylerin yapılmaması için caydırıcılığı büyük kanunlar hazırlanmalı. Uygulanacak kanunlar yıllarca unutulmayacak ders niteliğinde olmalıdır.
–
