TÜRKİYE VE RUSYA ARASINDAKİ İHRACAT SORUNU ÇÖZÜLMELİ

Türk-Rus ekonomik işbirliğinin geliştirilmesi her iki ülkenin bekası için hayati önem taşıyor. Çukurova Narenciye Üreticilerinden Başkan Putin’e Çağrı;

 Türkiye’den Rusya’ya ihraç edilen tarım ürünlerinin Rus gümrüklerinden geri döndüğüne dair haberler zaman zaman basında yer alıyor. Narenciyeden domatese biberden şeftaliye kadar birçok tarım ürünü, ilaç kalıntısı, zararlı haşerat ve Akdeniz sineği nedeniyle Rusya sınırından geri gönderiliyor. Bu durum Türk yaş meyve-sebze ihracatçısı için büyük bir sorun ve Türkiye ile Rusya arasındaki ticarette de yaşanan sıkıntıların başında geliyor. Her ne kadar tarım ürünleri ihracatında Uçak Krizi öncesi miktarlara dönülmeye başlansa da çeşitli nedenlerle Rus sınırından dönen yaş meyve ve sebze sorunu devam ediyor.

 

Narenciye üreticileri: Hızla değişen yenidünya düzeni Türk-Rus doğal stratejik ortaklığını doğurmuştur. Aynı coğrafyanın kaderini paylaşan Türkiye ve Rusya artık ezeli rakiplikten ziyade her alanda stratejik bir ortak konumunda bulunmaktadır. Bu stratejik ortaklık sadece askeri alanda değil ekonomik boyutta da kendini göstermelidir. Zira askeri işbirliği ancak ekonomik işbirliği ile taçlandırılır ise başarılı olabilecektir.

Rusya ve Türkiye’nin dış ekonomik baskılara ve saldırılara maruz kaldığı hem Rusya hem de Türkiye tarafından bilinmektedir. Mücadelenin sadece askeri boyut ile sınırlı kalmadığı; ekonominin de savaşın bir parçası haline geldiği açık ve net. Bu hususu en iyi Sovyetlerin devamı olan Rusya Federasyonu bilmektedir. Nitekim SSCB’nin yıkımı askeri zafiyetten değil, ekonomik zafiyetten kaynaklanmış idi. Şu hususun da altını çizmekte fayda vardır: ekonomisi güçlü olmayan ülkelerin ordularının güçlü olması mümkün değildir. Türkiye’ye ve Rusya’ya yapılan ekonomik saldırılar ile amaçlanan da budur.

Suriye’de (örneğin İdlib konusu) Türkiye ile Rusya bazı hususlarda hem fikir olmayabilirler. Ama her iki ülkenin çıkarlarının ortak paydada buluşması önemlidir. Ancak ekonomi (narenciye ihracatı) bu hususların çözümünde bir pazarlık unsuru olarak kullanılmamalı, her iki ülke bir birine ekonomik olarak zarar vermekten kaçınmalıdır. Aksi takdirde bu sadece Türkiye’ye ve Rusya’ya ekonomik veya diğer hususlarda zarar vermek isteyen ülkelere fayda sağlayacaktır.  Bunun da ne Türkiye’ye ne de Rusya’ya faydası olmadığı gibi zararı olacaktır.

 

Türk-Rus ekonomik işbirliğinin geliştirilmesi her iki ülkenin bekası için hayati önemdedir. Rusya Federasyonu Başkanı Sayın Vladimir Putin şüphesiz bu hususları en hassas derecede değerlendirmektedir. Türkiye’nin Rusya’ya gerçekleştirdiği tarımsal ihraçlar içerisinde önemli yer tutan narenciyenin desteklenmesi bu yüzden önem arz etmektedir. Uçak krizi sonrası Rusya ile Türkiye arasında barışın ve işbirliğinin önemi her iki ülke liderleri tarafından kabul görmüştür. Sayın Putin Türkiye ziyaretini ekonomik hediyeler ile taçlandırmış; bu husus Türk narenciye üreticilerinin dikkatinden kaçmamış, Türk-Rus dostluğuna atılan önemli bir adım olarak değerlendirmişlerdir.

 

Narenciye ihracatında Türk ürünlerinin Rusya gümrüklerinde bekletilmesi sadece narenciye üreticilerine değil, zirai ilaççılara, gübrecilere, tüccarlara, ihracatçılara, bundan ekmeğini kazanan halka ve gerçekte ise tarımın hemen hemen tümüne zarar vermektedir. Bu zarar sadece Türkiye’ye değil, Rusya’nın milli çıkarlarına da zarar vermektedir. Yeni dünya düzenine bakıldığında güçlü bir Rusya güçlü bir Türkiye demektir; güçlü bir Türkiye güçlü bir Rusya demektir.

Üreticiler, “Sayın Putin’den Türk narenciye ihracatını desteklemesini bekliyor ve umuyoruz. Rasyoneliği her zaman ön plana çıkaran Putin’in bu hamlesi Türk-Rus dostluğunun pekiştirilmesi ve her iki ülkenin bekası açısından önem arz edecektir.” Dediler.

 

ADANA (GÜNEY HABER)-Türkiye’den Rusya’ya ihraç edilen tarım ürünlerinin Rus gümrüklerinden geri döndüğüne dair haberler zaman zaman basında yer alıyor. Narenciyeden domatese biberden şeftaliye kadar birçok tarım ürünü, ilaç kalıntısı, zararlı haşerat ve Akdeniz sineği nedeniyle Rusya sınırından geri gönderiliyor. Bu durum Türk yaş meyve-sebze ihracatçısı için büyük bir sorun ve Türkiye ile Rusya arasındaki ticarette de yaşanan sıkıntıların başında geliyor.

Rusya küresel ölçekte önemli bir tarım ürünleri pazarı. Öyle ki 2017 yılı verilerine göre Rusya 21,5 milyon ton tarım ürünü ithal etmiş. Bu miktarın parasal karşılığı ise yaklaşık 28,8 milyar dolar. Bunun içinde yaş meyve sebze önemli bir paya sahip. 2014 yılında uluslararası yaptırımlar nedeniyle ekonomik krize giren Rusya’nın gıda ürünleri ithalatı 2014’ten beri ilk kez geçen yıl arttı. Öyle ki meyve ithalatı bir önceki yıla göre yüzde 14 artarken bu oran sebze de yüzde 36 olarak gerçekleşti. Rusya’nın en çok tarım ürünü ithal ettiği ülkelere bakıldığında Belarus, Brezilya, Ekvator, Çin ve Türkiye’nin olması dikkat çekiyor.

Elbette geçtiğimiz yılki artışta, uçak krizinden sonra büyük ölçüde Türk ihracatçıya kapanan Rusya pazarının tekrar açılması da etkili oldu. Öyle ki 2014 yılında Rusya’ya 1,76 milyar dolarlık tarım ürünü satan Türk ihracatçılar, 2015’te 1,4 milyar dolar, Rusya yaptırımlarının etkisinin tamamen hissedildiği 2016 yılında ise yalnız 600 milyon dolarlık ihracat yapabildi. Bu süreç birçok yetiştiricinin sıkıntılı bir dönem yaşamasına neden oldu. Geçtiğimiz yıl ise ihracatın yeninden 1 milyar dolar seviyelerine yükselmesi dikkat çekiyor. Bu yılın Ocak -Eylül döneminde ise Rusya’ya 2 milyar 497 milyon dolarlık ihracat yaparken, bu ihracattan gıda ürünleri 610 milyon dolarlık bir pay aldı.

Türkiye’nin tarım ihracatının yüzde 40’ını Rusya’ya yaptığını belirten Çukurovalı üreticiler, özellikle bu yılın, hazırlıksız yakalanan ve ihracata yönelik ürün ekimi yapan üretici için çok zor geçeceğini söyledi. Rusya’nın, ürünlerdeki ilaç kalıntı oranını Avrupa Birliği (AB) standartlarının altına çektiğini belirten üreticiler; Türk-Rus ekonomik işbirliğinin geliştirilmesi her iki ülkenin bekası için hayati önemdedir.

ÜRETİCİLERİN İSTEK VE BEKLENTİLERİ

Hızla değişen yenidünya düzeni Türk-Rus doğal stratejik ortaklığını doğurmuştur. Aynı coğrafyanın kaderini paylaşan Türkiye ve Rusya artık ezeli rakiplikten ziyade her alanda stratejik bir ortak konumunda bulunmaktadır.

Bu stratejik ortaklık sadece askeri alanda değil ekonomik boyutta da kendini göstermektedir. Rusya ve Türkiye’nin dış ekonomik baskılara maruz kalması mücadelenin sadece askeri boyut ile sınırlı kalmadığı; ekonominin de savaşın bir parçası haline geldiğini görüyoruz. Nitekim ekonomisi güçlü olmayan ülkelerin ordularının da güçlü olması mümkün değildir. Dolayısı ile Türk-Rus ekonomik işbirliğinin geliştirilmesi her iki ülkenin bekası için hayati önemdedir.

Devletlerarası mücadele konuları içerisinde çok önemli bir konumda görünmese bile Türkiye’nin Rusya’ya ile tarımsal ürün ticareti ekonomik ve sosyolojik dengeler açısından önemli bir yer teşkil etmektedir.

Türk narenciyesinin önemli bir kısmı Rusya’ya ihraç edilmektedir. Türkiye meyve-sebze ihracatının önemli kısmını teşkil eden narenciye ihracatının çeşitli nedenlerle engellere takılması Türkiye tarımını ciddi şekilde etkileyeceği aşikârdır.

2018 yılı narenciye sezonu Türk narenciye üreticileri ve ihracatçıları için parlak başlamadığı gibi sezonun gerisi için belirsizlik hâkimdir. İhraç edilen ürünlerin Rus limanında ve gümrüklerde bekletilmesi, bazı ürünlerin geri çevrilmesi Türk ihracatçısında tedirginlik yaratmakta ve piyasanın geleceği hakkında belirsizlik yaratmaktadır. Bu belirsizlik Türkiye’deki piyasalara yansımakta ve fiyatların düşmesine sebebiyet vermektedir. Türk ihracatçısının ve çiftçisinin zararı Rusya’nın karı değil zararıdır. Bugünkü dünya düzeninde Türkiye’nin ekonomik olarak güçlü olması Rusya’nın güçlü olması; Rusya’nın güçlü olması Türkiye’nin güçlü olması demektir.

Rusya hükümetinin bu hususları dikkate alması hem Rusya’nın hem de Türkiye için lehine olacaktır. Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin’nin Türk çiftçisinin ve ihracatçısının bu sıkıntılarını dikkate almasını umuyor ve bekliyoruz.” İfadelerini kullandılar. 

UÇAK KRİZİ VE SONRASI

Her ne kadar tarım ürünleri ihracatında Uçak Krizi öncesi miktarlara dönülmeye başlansa da çeşitli nedenlerle Rus sınırından dönen yaş meyve ve sebze sorunu devam ediyor. Rusya Tarım Ürünleri Denetim Ajansı’ndan (Rosselhoznadzor) Bloomberg Businessweek Türkiye’ye konuşan ve isminin açıklanmasını istemeyen üst düzey bir yetkili, “Ülkemize gelen ürünleri tüm gümrük kapılarımızdaki laboratuvarlarda inceliyoruz. Bunlar bizim rutin çalışmalarımız ve görevimiz. Yalnız Türkiye değil, diğer ülkelerden, hatta müttefikimiz olan ülkelerden gelen ürünleri de gerektiği zaman sağlık gerekçesiyle geri gönderiyoruz” diyor ve devam ediyor: “Türkiye’den getirilen ürünlerde son zamanlarda sık sık ilaç kalıntıları, zararlı haşerat, Akdeniz sineği tespit ediyoruz. Aslında daha önce de benzer gerekçelerle ürünler Türkiye’ye geri gönderiliyordu.”

Rus yetkilinin belirttiği gibi bu yeni bir konu değil ve daha önce de her iki tarafın da üst düzey yetkilileri tarım ürünleri ticaretinde yaşanan bu sıkıntıyı masaya yatırmış. Aynı Rus yetkili, “Türkiye’de tarla ve bahçeleri gezerek incelemelerde bulunduk. Bu verimli çalışmalarımızı daha da artırmamız lazım. Tekrar masaya oturmakta fayda var. Burada herhangi bir kasıt yok, sadece ülkemize zararlı ürünlerin girmesini istemiyoruz” diyor.

KAMU VE ÜRETİCİ SÖZ KONUSU AKDENİZ SİNEĞİ VEYA İLAÇ KALINTISINI GİDERME YOLUNDA ÇALIŞMALAR YAPIYOR

Bu noktada gerek kamu gerekse üretici söz konusu Akdeniz sineği veya ilaç kalıntısını giderme yolunda çalışmalar yapıyor. Ekim ayının sonunda bir açıklama yapan Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, Rusya’ya ihraç edilen ürünlerde olmaması gereken kimyasal değerler olduğunu, bunu önlemek için çıkış noktalarında etkili tedbirler alınması gerektiğini belirtiyor ve “4 mobil uygulamayla ürün takip sistemi kurduk. Altyapımız hazır. Eğer Tarım Bakanlığı bize ürünle ilgili kullanılan kimyasal ilaç ve gübreyle ilgili bilgi verirse biz bunları ürün etiketlerimizde girebilecek durumdayız. İhracat aşamasında da bunları kullanabilecek durumdayız” diyordu.

İhracatta yaşanan en büyük sorunlardan biri de Akdeniz meyve sineği. Bu haşerat, şeker oranı yüksek meyvelerde ürüyor. Özellikle narenciye, şeftali ve kayısı gibi ürünlerde hasat döneminde zarar veriyor. Bu sineğe karşı birçok ülkede karantina uygulanıyor ve ithal edilen meyvelerin birinde bile karşılaşılırsa bu ürünün tamamı geri gönderiliyor,Rusya da bu ülkelerden biri. “Son dönemde Akdeniz meyve sineğine yönelik Tarım Bakanlığı ile çok önemli çalışmalar gerçekleştirdik ve bu zararlıyı oldukça azalttık. Ama bunun kökünü tamamen kazımak imkânsız” diyor

AKİB: (AB) STANDARTLARINA UYGUN ÜRÜNLERİ RUSYA’YA GÖNDERİYORUZ

Akdeniz Yaş Meyve- Sebze İhracatçıları Birliği (AKİB) Başkanı Necdet Sin ve devam ediyor: “Zaman zaman standartlara uyumayan ürünler çıkabilir. Ama biz Avrupa Birliği (AB) standartlarına uygun ürünleri Rusya’ya gönderiyoruz. Ürün kalite ve standartlarımız çok yukarıda.”

Rusya standartları üst düzeyde ve tüketicilerin korunması için yapılan denetimlerde sıfır tolerans uygulanıyor. Ama bu yeni bir uygulama değil, Türk ihracatçıların son 15 yılda yüzlerce ton ürünü geri gönderildi. Eğer Rusya’ya bir ürün satılmak isteniyorsa standartlarda sıfır toleransı Türk ihracatçısı da uygulamalı. Ama öte yandan Rus gümrüklerindeki yavaşlamalar nedeniyle birçok şirket zarar görüyor. Özellikle Rusya’nın Karadeniz limanlarında işlemlerin yavaş ilerlemesi kamyonlarda bekleyen ürünlerin bozulmasına, ticari değerini kaybetmesine neden oluyor. İsmini vermek istemeyen ve Rusya’da tarım ürünleri ithalatçısı bir şirketin Türk ortağı, “Bazı Rus gümrük görevlilerinin bu denetimleri nedeniyle, mallarımız gümrükten çok geç çıkıyor ve çıktıklarında önemli bir kısmı telef oluyor. Ciddi zararlara uğruyoruz. Bu konuyu gündeme getirmeleri için Türk hükümet yetkililerine ilettik ve olumlu bir sonuç elde edilmesini umuyoruz.”