LİTERATÜRE GEÇECEK BİRÇOK ÖNEMLİ BİLGİ BU RAPORDA!

Seyhan İlçe Tarım Müdürlüğü turunçgil yetiştiriciliği ile ilgili kapsamlı rapor hazırladı: Seyhan Tarım ve Orman Müdürü Eren Kaya göreve başladığı ilk günden beri Seyhan ilçesi çiftçilerinin sorunlarına çözüm bulabilmek adına, turunçgillerde ihracata uygun, verimli çeşitlerin tespitine yönelik, Seyhan ilçesi turunçgil yetiştiriciliği yapılan mahallelerde, kapsamlı çalışmalar başlattı. Bu tespit çalışmaları sonucunda Seyhan İlçesinde limon, mandarin, portakal ve altıntop yetiştirilen bahçeler ve ihracatçı firmalar, ilçe müdürlüğü teknik ekipleri tarafından tek tek gezilerek Seyhan ilçesi turunçgil yetiştiriciliğinde parsel bazlı yetiştirilen turunçgil çeşidi, ağaç yaşı ve verimine kadar birçok bilgi kayıt altına alındı.

(HABER MERKEZİ)-Seyhan Tarım ve Orman Müdürü Eren Kaya göreve başladığı ilk günden beri Seyhan ilçesi çiftçilerinin sorunlarına çözüm bulabilmek adına, turunçgillerde ihracata uygun, verimli çeşitlerin tespitine yönelik, Seyhan ilçesi turunçgil yetiştiriciliği yapılan mahallelerde, kapsamlı çalışmalar başlattı. Bu tespit çalışmaları sonucunda Seyhan İlçesinde limon, mandarin, portakal ve altıntop yetiştirilen bahçeler ve ihracatçı firmalar, ilçe müdürlüğü teknik ekipleri tarafından tek tek gezilerek Seyhan ilçesi turunçgil yetiştiriciliğinde parsel bazlı yetiştirilen turunçgil çeşidi, ağaç yaşı ve verimine kadar birçok bilgi kayıt altına alındı.
Seyhan ilçesinde yapılan bu tespit sonucunda, çeşit bazlı narenciye yetiştiriciliği kapasitesinin öğrenilmesiyle, üretim desenini belirlemede ve Seyhan İlçesinin narenciye ihracatının geleceği açısından büyük öneme sahiptir.
Hazırlanan rapor sonucunda elde edilen verilerle, turunçgil çeşitlerinde ağaç yaşına göre ortalama verim tablosu oluşturulmuştur.
Seyhan ilçesine bağlı turunçgil yetiştiriciliği yapılan mahallelerde, 2016-2023 yılları arasında, farklı yaşlardaki turunçgil bahçelerinin 7 yıllık ortalama ağaç başı hasat sonuçları baz alınarak hazırlanan bu tabloda, ağaç başı verim kıstasları değerlendirilirken, standart fidan ve ağaç dikim aralıkları baz alınmıştır.
Seyhan İlçe Tarım Müdürlüğünde turunçgil yetiştiriciliği ile ilgili hazırlanan raporda literatüre geçecek birçok önemli bilginin yanında; Turunçgiller genel olarak tropik ve subtropik iklim alanlarında yetişebilmekte, sıcaklığın -4 ºC’nin altına düşmediği yörelerde ise ticari anlamda yetiştiriciliği yapılabilmektedir.
Meyve yetiştiriciliğinde, ülkemizde elma ile üzümden sonra en fazla yetiştirilen ve aynı zamanda en çok ihracatı yapılan meyve turunçgildir.
EKOLOJİK İSTEKLERİ
Turunçgil yetiştiriciliğini sınırlayan en önemli etken sıcaklıktır. Gerek düşük, gerek yüksek sıcaklıklar meyve verimliliği ve kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir. Hava sıcaklığı tehlikeli noktaya düşmediği halde, soğuk hava; önünde engel bulunan yerlerde ve tabanlarda birikerek bir “don gölü” oluşturur. Soğuk havanın yığıldığı böyle arazilerde soğuk ve don zararı görülebilir.
Narenciye ağaçları 12-13 ºC’de gelişmeye bağlar. 25-26 ºC’de en hızlı gelişme olur, 32 ºC’den sonra yavaşlar ve 39 ºC’de durur. Tomurcuk, çiçek ve küçük meyveler sırasıyla yanar. Yüksek sıcaklıkta aşırı su kaybı yaprakların ölümü ve meyve dökümüne neden olur. Aşırı rüzgar buharlaşmayı arttırır, meyveler kaba bünyeli, kalın kabuklu olur. Fidan dikiminden önce, bahçe kenarına, rüzgar kıranlar dikilmelidir. (Örn: selvi) Oransal nem fazla ise hastalık ve zararlılar artar, az ise göbekli portakallarda, göbek kısmında dışa fırlama görülebilir. Yüksek sıcaklığa en fazla dayanan tür mandarinlerdir. Meyve renklenmesi için sıcaklığa gereksinim vardır. Satsuma en iyi kabuk rengini 15-20 ºC’de alır.
Turunçgiller içinde soğuğa dayanımın türlere göre sıralanışı; 1.Mandarin 2.Turunç 3.Portakal 4.Altıntop

5.Limon
Turunçgil ağaçlarının ve meyvelerinin soğuğa dayanımı farklıdır. Dayanıklılık oranları azdan çoğa doğru aşağıdaki gibidir.
Ağaçlarda: Limon, Altıntop, Portakal, Mandarin
Meyvelerde: Limon, Mandarin, Portakal, Altıntop
Limon -8 ºC’de, Portakal -9 ºC’de, Mandarin ağaçları ise-12 ºC’de tamamen ölebilir.
Don zararı ağacın üzerindeki meyve yüküne göre değişir. Ürün fazla ise bitki, besin elementlerini daha fazla kullandığı için dayanma gücü azalır. Az verim yılında ya da dinlenme dönemi içinde olan bitki daha az zararlanır. Tam çiçekte oldukları dönem bitkiler daha hassastırlar.
Aşırı soğuk havalarda budama yapmamak gerekir. Yeterince sulanmamış ya da geç sulanmış bahçelerle taban suyu yüksek arazilerde tesis edilen bahçeler don zararından daha çok etkilenirler.
Hastalık ve zararlılar da direnci azaltan etmenler arasındadır.
Don zararı gövdelerde çatlamalara neden olur.
Yapraklar ise kıvrılır, koyulaşır, yağlı görünüm alır, limonlarda aşağı doğru sarkar, erken dökülür. Meyvelerde kabuk beneklenir, dokular parçalanır, (limonlarda meyve içi boşalır ve bitki kaynar suya sokulmuş gibi görünüm alır) meyve suyu çekilir, usare tulumcukları patlar, Şeker oranı azalır.
Alınacak önlemler;
Bahçe sıcaklığının artırılmasını sağlayabilmek için Yağmurlama sulama, Rüzgar pervaneleri ve bahçe sobaları kullanılabilir. Dumanlama ve sislemeden yarar sağlanabilmesi için sıcaklığın -3 ºC ile -4 ºC’den aşağı inmemesi gerekir.
TOPRAK İSTEKLERİ
Taban suyu seviyesi 1.5-2 m.nin altında orta bünyeli (kumlu-tınlı, killi-tınlı), gevşek, zengin, havadar, yapıda, su geçirgenliği iyi olan topraklar turunçgil yetiştiriciliği için uygundur. Ayrıca toprak PH’sı 5,5-6 olması idealdir.
Turunçgillerde emici köklerin % 85-90 kadarı toprağın 0-90 cm’lik katmanında bulunur. Genel olarak saçak kökler 5-120 cm’de bulunur.
Turunçgil kökleri yatay olarak 7.5 metreye kadar yayılabilirler. Dikim öncesi en az 120 cm’ye kadar toprak örneği alınmalı ve sonucuna bakılarak uygunsa bahçe tesis edilmelidir. Eğim % 3 ve daha fazla ise teraslama yapılabilir. Topraktaki kireç miktarına mutlaka bakılmalı, çünkü kireç oranının % 5’in üzerinde olması P, Fe gibi elementlerin alımını büyük oranda etkilemektedir. PH oranı 7’den yüksek ise Fe, Mn, Zn noksanlığına rastlanır. Toprağın organik madde oranı da su tutma kapasitesini artırdığı için önemlidir.
BAHÇE TESİSİ
Çok yıllık kültür bitkilerinin yetiştiriciliğinde gelecek 10-15 yılı kapsayan analizlere göre tesis kurulması uygundur. Bahçe kurulurken; Toprak yapısı uygun olmalı. Çeşitlerin toleransları kirece karşı farklı olabilir. Ör; limon hassas, Rize toleranslıdır. Arazi çukur ve don tehlikesi olmamalı. Taban suyu 1.5 m’nin altında olmalı.
Sürekli ve hakim rüzgar varsa mutlaka rüzgar kıran tesis edilmeli. Yüksek nispi nem olmalı, çünkü meyve kalitesi artar, usare miktarı yüksek olur. Nemin az olması Haziran-Temmuz aylarında küçük meyve dökümüne neden olabilir. Mümkünse (Özellikle kış ve ilkbahar donları yaşanan bölgelerde) bahçeler güney yamaçlara tesis edilmelidir. -Turunçgil fidanlarının dikim aralıkları, tüm çeşitler dahil taç büyüklüğüne göre değişmektedir. Limon ve altıntopların 7x7m. (20 adet/da.), Portakal ve geniŞ taç yapan mandarinlerin 5×5 m. veya 4×6 m. (40-42 adet/da), küçük taç yapan mandarinlerin ise 4×3 m. (83 adet/da.) aralıkla dikilmesi uygundur.
Bazı turunçgil çeşitlerinde kendine uyumsuzluk ve tozlayıcı gereksinimi vardır. Örneğin Minneola Tanjelo, Robinson ve Nova çeşitleri tozlayıcı istemektedir. Fremont, lee çeşidi bu amaçla kullanılabilir.
Fidanlar Sertifikalı olmalı. Virüs ve virüs benzeri hastalıklardan ari ve nematodla bulaşık olmamalıdır. -Bahçe tesis edilmeden önce yaz aylarında (Temmuz, Ağustos, Eylül’de) dipkazan ile patlatmalıdır.
ÇEŞİT SEÇİMİ
WASHİNGTON NAVEL: Genel olarak kasım-aralık aylarında olgunlaşır. Çekirdeksizdir. Meyve ağırlığı 200 –250 gram kadardır. Puflaşma göstermez. Ağaç tacı yuvarlak ve orta büyüklüktedir. Orta erkenci, göbekli, sofralık portakallar içinde hem iç tüketim hem de ihracatta en çok talep gören portakal çeşididir. – Kuru Madde % 11,31, asit oranı % 1,31’dir. Ağaç tacı yuvarlak ve orta büyüklüktedir. Meyveler ağaçta uzun süre kalabilir. Muhafazaya uygundur. – Depo ve taşınmaya uygundur. Döllenmesine gerek yoktur.
NAVELİNA: En erkenci göbekli portakaldır. Ekim sonu hasada gelir. İhracat açısından çok önemlidir. Ağaçları güçlü bir yapıya sahiptir. Meyve ağırlığı 200 – 250 gramdır. Çekirdeksizdir. Kuru Madde % 11,2, asit oranı
%0,89’dur. İç, olgunluğa kabuktan önce ulaşır. Newhall ile birlikte en erkenci çeşitlerdir.
NAVELATE: Geçci bir çeşittir. Meyve ağırlığı 140 – 200 gramdır. Meyveleri oval ve göbekli, çekirdeksizdir.
Meyve tutumu düşüktür. Ocak başı – Nisan ortasında olgunlaşır.
YAFA: Meyvesi hafif oval, 170 – 200 gram ağırlığındadır. Çekirdeksize yakındır. Puflaşma görülmez. Genel olarak Ocak-şubat aylarında olgunlaşır. Periyodisiteye eğilimi vardır. Ağaç yapısı güçlüdür. Depoda muhafazaya ve taşınmaya uygun bir çeşittir.
VALENCİA: Geniş, yuvarlak taçlı geççi bir çeşittir. Peryodisite eğilimi vardır. Meyveler uzun süre ağaçta kalabilir. Hem sofralık hem de sanayi için uygun bir çeşittir. Muhafaza ve taşınmaya uygundur. Kuru madde % 11.5, asit oranı % 1.62’dir. Çekirdeksiz bir çeşittir. Meyveleri Nisan ayında olgunlaşarak Temmuz ayına kadar ağaç üzerinde kalabilir. Ayrıca iç pazara yönelik Yerli (Trablus, Kozan, Dörtyol) ve Kan (Moro, Tarocco) portakalı çeşitlerimiz bulunmaktadır.

MANDARİNLER
CLEMANTİN: Ağaçları orta büyüklükte, dalları dikensiz, soğuğa dayanıklı ve verimlidir. Depo ve taşınmaya elverişlidir. Meyveler basıkça, yuvarlak, bazen de boyunludur. Olgunlaşma döneminden sonra yağan yağmurlar clemantin mandarininde puflaşmayı artırmaktadır. Genel olarak ekim ortasında hasada gelmektedir.
SATSUMA: Akdeniz Bölgesinde Rize diye bilinen bir çeşidimizdir. Soğuğa dayanıklı ve erkenci çekirdeksiz bir çeşit olup, kireçsiz topraklarda daha iyi yetişir. Nem ister, Ekim ayı içinde olgunlaşır. Peryodisiteye eğilimi azdır. Ülkemizde ihracatı en çok yapılan mandarin çeşididir.
FREMONT: Dalları dikensiz, erken meyveye yatar. Verimlidir, ancak peryodisite gösterir. Çok çekirdeklidir.
Albenisi fazla, sık dikime uygundur. Hasat zamanı aralık-ocak aylarıdır. Olgunlaştıktan sonra 3 ay ağaçta kalabilir. Çok meyve tuttuğu zaman meyve seyreltmesi yapılması gerekir.
MİNNEOLA TANGELO: Ağaçları geniş taçlı, kuvvetli, yaprakları sivri uçludur. Meyveleri iri ve armudidir. Ağaçlar soğuğa dayanıklı ancak, meyveler duyarlıdır. Ocak-şubat ayında olgunlaşır. Altenaria citri (yanıklık) hastalığına çok duyarlıdır. Uygun tozlayıcı ister. Çekirdek sayısı tozlayıcı çeşide göre 7-12 arasında değişir. Dancy çeşidi tozlayıcı olarak önerilebilir.
LİMONLAR
ENTERDONATO: En erkenci çeşittir. Çekirdek sayısı 6-7’dir. Peryodisite eğilimli olup, Eylül-Ekim aylarında hasat edilir. Ağaçları orta güçlü ve dikensize yakındır. Hasat sırasında kabuk açık yeşildir. Meyve kabuğu sarartma için uygundur. Uçkurutana dayanıklıdır. En çok ihraç edilen limon çeşidimizdir.
KÜTDİKEN: Verimi yüksek, düzenli bir çeşittir. Hasadı Kasım-şubat ayları arasında yapılır ve yaklaşık 9 ay depolanabilir. Meyve ucunda küçük bir meyve vardır. Uçkurutan ve zamklanmaya duyarlıdır. Kalın kabuklu ve çekirdek sayısı 10’dur. Üstün kaliteli ve depoya uygun olması ihracata uygunluğunu artırmaktadır.
MEYER: Melez bir çeşittir. Önce kabuklu olduğu için, muhafazası uygun değildir. Üç pazara yönelik yetiştirilir.
Meyve çok büyük, sarımsı, 8-10 çekirdekli, çok sulu ve gevrektir. Periyodisite göstermez. Eylülde ekşi, kışın tatlı limon gibi, ilkbaharda ise tatlı portakal gibidir.
ALTINTOPLAR (GREYFURTLAR)
STAR RUBY: Meyve eti ve kabuğu kırmızı ihracata uygun, aynı zamanda en kırmızı altıntop çeşididir.
Çok sulu ve lezzetlidir. Kök çürüklüğü, güneş yanığı ve herbiside duyarlıdır.Dal yapısı çok sık ve çalı gibi olduğu için yetiştirilmesi oldukça zordur, meyvenin büyümesini engeller. Meyve hasadı kasım-aralık aylarında yapılır, meyvesi depolanmaya uygun değildir.
MARSH SEEDLESS: Beyaz, çok verimli, düzenli meyve veren, partenokarpiye eğilimi yüksek bir çeşittir.
Altıntoplar içinde sıcaklık toplamına en fazla ihtiyaç duyan çeşit olduğu için Türkiye’de istenilen kaliteyi yakalayamaz. Hasadı ocak ayı ortası ile Mart ayı başında yapılmaktadır. Meyvesi uzun süre ağaçta kalır ve muhafazaya elverişlidir.
RED BLUSH: Dünyada en çok üretimi yapılan Altıntop çeşididir. Orta mevsimde, Marsh seedless’den önce olgunlaşır. Meyve eti pembe ancak meyve suyu beyazdır. Meyveler birbirine değdiği zaman yanak yapar.
Puflaşma ve periyodisite göstermez. Ağaçta uzun süre kalabilir ve 4 ay süreyle depolanabilir. Yüksek ve düzenli verim alındığı için ülkemizde en çok yetiştirilen çeşittir.